MENU
De belangrijkste risico's hebben we in beeldDe belangrijkste risico's die we beschrijven, kunnen morgen anders zijn. Daarom actualiseren we de bestaande risico's regelmatig en registreren we nieuwe risico's op het moment dat we ze constateren. Risicomanagement is een dynamisch proces. We blijven alert bij het in beeld brengen van de belangrijkste risico's die we bereid zijn om te nemen bij de realisatie van onze (strategische) doelstellingen. We nemen beheersmaatregelen waar we dit nodig achten.
Top 15 van financiële risico's
Op dit moment kennen we 117 risico's die we hebben beoordeeld op de impact (zowel financieel als niet-financieel). Van deze risico's zijn er 108 waarvan de impact een financieel gevolg kent. Het totaal van deze financiële risico's ligt op € 27,2 mln.
De 15 belangrijkste risico's, waar ook de impact niet-financieel kan zijn, vragen gezamenlijk ongeveer 60% van onze weerstandscapaciteit. De samenstelling en de volgorde van de top 15 verandert voortdurend door het actualiseren. De huidige top 15 noemen we hieronder.
We bepalen de kans op financiële risico's op basis van een 'kans klasse-indeling'. Aan deze indeling hangt een kanspercentage. Dit percentage geeft een inschatting aan over de mate waarin het risico zich in een periode van 10 jaar kan openbaren. De impact, ofwel het financiële gevolg, in relatie tot de kans bepaalt de kwantitatieve beoordeling.
Risico-oorzaak (Als gevolg van...) | Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat...) | Risicogevolg (met als gevolg dat...) | Netto Kans | Totaal: Netto Financieel Maximum | Invloed (%) |
|---|---|---|---|---|---|
Omgeving - Het besluit een nieuw schoolgebouw voor het VO te realiseren. | Er niet binnen de budgetten en de geplande termijnen gebouwd kan worden. | Financieel - Het investeringsbudget wordt overschreden; Niet financieel - Vertraging kan leiden tot regionale imagoschade. | 80% | € 2.000.000 | 16,30% |
Technisch - Gehackt worden, fysiek toegang tot het systeem verschaffen (inbraak op systeem), gijzelsoftware plaatsen (losgeld eis). | Er doet zich een beveiligingslek voor waar misbruik van gemaakt wordt. | Financieel - Er extra kosten worden gemaakt; Niet financieel - Een beveiligingslek brengt doorgaans imagoschade met zich mee op landelijk niveau. | 25% | € 2.500.000 | 6,35% |
Extern - Het uitbreken van een pandemie en daardoor hoge uitgaven van het Rijk. | Het Rijk in de toekomst gaat bezuinigen. Door doorwerking hiervan op het gemeentefonds (systeem samen de trap op en samen de trap af) ontvangen wij dan ook een lagere uitkering uit het gemeentefonds. | Financieel - Onze gemeente moet gaan bezuinigen. | 50% | € 1.000.000 | 5,12% |
Omgeving - Anticiperen op demografische ontwikkelingen. | Het schrappen van woningbouwplannen door demografische ontwikkelingen. | Financieel - Extra kosten voor de gemeente. | 50% | € 1.000.000 | 5,11% |
Extern - Het uitbreken van een pandemie, neemt de vraag naar (acute) zorg toe. Het gaat hierbij om o.a. toename van: - jeugdzorg (o.a. escalatie); - ondersteuning eenzaamheid, depressie en echtscheidingen; - meer meldingen "Veilig Thuis". | Er budgetoverschrijdingen komen op de budgetten in de gezondheidszorg, Wmo, jeugdzorg en acute zorg. Het gaat hier vaak om "open einde" regelingen. | Financieel - Er financiële tekorten ontstaan binnen het sociaal domein. | 50% | € 1.000.000 | 5,08% |
Organisatie - Toename van het aantal jeugdigen met jeugdhulp en een toename van de complexiteit; Organisatie - Open einde regelingen in de jeugdhulp en Wmo.; Omgeving - Dubbele vergrijzing inwoners Bronckhorst. | De uitgaven voor de Wmo en voor Jeugdhulp zijn hoger dan is gebudgetteerd voor een jaar. Met het vaststellen van de begroting wordt besloten een egalisatiereserve te creëren. Bij de kwantificering van dit risico is nog geen rekening gehouden met een egalisatiereserve. | Financieel - Financieel tekort in de begroting. | 50% | € 900.000 | 4,60% |
Extern - Herijking Gemeentefonds. | Lagere inkomsten uit gemeentefonds dan geraamd. Herijking gemeentefonds vindt nu op zijn vroegst in 2023 plaats. | Financieel - Financiële tekorten, bijstelling van de begroting waardoor er kans bestaat dat activiteiten worden geschrapt en dat de doelstellingen niet worden gehaald; Niet financieel - Het niet halen van doelstellingen kan leiden tot landelijke reputatieschade. | 70% | € 450.000 | 3,21% |
Extern - Het uitbreken van een pandemie, moeten prioriteiten worden bijgesteld door verschillende partijen. | De transformatie in het sociaal domein wordt niet of niet tijdig gerealiseerd (effecten beleidskader). We hebben geconstateerd dat dit risico zich al heeft gemanifesteerd voor wat betreft het inkooptraject. Hierop hebben we in de 2e tussenrapportage 2020 en de begroting 2021 informatie opgenomen. Ondanks dat we nu zaken scherp in beeld houden en snel proberen bij te sturen, blijft de transformatie veel omvattend en kennen we veel afhankelijkheden (derde partijen qua contacten en overleggen). Hierdoor blijft de kans op dit risico in de toekomst. | Financieel - ; Niet financieel - Dit kan leiden tot regionale imagoschade. | 30% | € 500.000 | 3,06% |
Mens - Handelen van bestuurders; Omgeving - Regionale afspraken | In het bestuurlijke verkeer worden besluiten genomen en afspraken gemaakt die niet passen binnen de beleidskaders of financiële kaders van de raad. Nieuw beleid wordt uitgevoerd zonder dat hier de zekerheid van middelen voor is (In het bijzonder in tijden van schaarste). Het gaat hier met name om regionale afspraken en afspraken gekoppeld aan verbonden partijen. | Financieel - Financieel nadeel voor de gemeente; Niet financieel - Imagoschade tot op regionaal niveau is mogelijk | 40% | € 500.000 | 2,03% |
Extern - Het niet behalen van doelstellingen (uitvoeringsprogramma); Rijksuitgaven in het lopende boekjaar laten een verlaging zien van de Algemene uitkering. Dit risico doet zich nu pas weer voor vanaf 2022, daar de accressen voor 2020 en 2021 bevroren zijn. Dit is een coronamaatregel van het Rijk om onzekerheid bij de gemeenten te verkleinen. | Onderuitputting plaatsvindt op de uitgaven in lopend boekjaar bij het Rijk vanaf 2022. | Financieel - Lagere Algemene uitkering. | 50% | € 350.000 | 1,78% |
Mens - Sociaal domein, onzekerheid over het voortbestaan van de extra middelen voor jeugd vanaf 2023. | Verwachte extra bijdrage jeugd over 2023 tot en met 2025 (BZK/IPO voorstel van 1 juli) is verwerkt in de begroting volgens richtlijnen provincie voor 75 %. Vaststelling vindt echter pas later plaats met kans op gedeeltelijke terugbetaling Algemene uitkering. | Financieel - Tekorten op het sociaal domein. | 30% | € 500.000 | 1,53% |
Extern - Het uitbreken van een pandemie, leidt tot een economische recessie waardoor financiële problemen ontstaan. | Faillissement/ surseance/ financiële tegenvallers bij contractpartijen (leveranciers, afnemers). | Financieel - Er financiële tekorten ontstaan.; Niet financieel - Doelstellingen komen in gevaar. | 50% | € 250.000 | 1,53% |
Extern - Het uitbreken van een pandemie, ontstaat een economische recessie waarbij mensen financieel voor uitdagingen komen te staan. | Minder inkomsten worden gegenereerd: (on)inbaarheid van gemeentelijke belastingen, OZB, afval, riool, toeristen- & forensenbelasting. Op dit moment zien we dat we gecompenseerd zijn vanuit het Rijk voor de gederfde opbrengsten toeristenbelasting 2020. Onzeker blijft hoe de inkomsten zich in de toekomst (met corona) ontwikkelen, voornamelijk vanaf 2021. | Financieel - Er financiële tekorten ontstaan. | 50% | € 250.000 | 1,53% |
Extern - Het uitbreken van een pandemie, leidt tot een economische recessie met mogelijke faillissementen. | Onder de Tozo vallende verstrekte kredieten niet of niet volledig worden terugbetaald. | Financieel - Er financiële tekorten ontstaan. | 20% | € 708.000 | 1,45% |
Organisatie - Het verhogen van de bouwleges met 28% wordt verwacht dat de legesopbrengsten met 28% zullen stijgen bij een gelijkblijvend aantal bouwaanvragen. | Door corona wordt een economische crisis verwacht. Het is daarom onzeker of de legesopbrengsten inderdaad met 28% zullen stijgen. Aan de andere kant merken wij nu een toename van het aantal aanvragen. | Financieel - Minder legesopbrengsten of meer uitgaven door inhuur. | 50% | € 250.000 | 1,28% |
Risico-analyse met de belangrijkste mutaties binnen al onze risico's
Bij de laatste actualisatie van onze risico’s voor deze jaarrekening is er een aantal risico’s op kans en financieel gevolg aangepast. We hebben vijf nieuwe risico’s opgenomen enzes risico’s vervielen.
Financiële risico's
We zagen de belangrijkste ontwikkelingen:
- Door de coronacrisis en krapte op de arbeidsmarkt zien we dat de kosten voor Wmo en Jeugdhulp oplopen. Met de invoering van een egalisatiereserve neemt het risico weer af. De toename van het aantal jongeren met een complexe problematiek zorgt ook voor meer druk op de budgetten.
- Vanwege prijsstijgingen van energie en grondstoffen is de kans op het ontstaan of uitbreiding van schuldenproblemathiek fors toegenomen.
- Nu de vergrijzing stabiliseert, neemt het risico op krimp binnen de Algemene uitkering af.
- Met de instelling van een voorziening en een bijdrage van het Rijk is het risico voor de financiële afwikkeling van de ontmanteling van een drugslab verlaagd.
- Het risico voor de afwikkeling van de opheffing van de verbonden partij Delta is half 2021 naar beneden bijgesteld.
Nieuwe financiële risico's
De volgende nieuwe risico’s hebben we geconstateerd:
- Ons inkoopbeleid binnen het sociaal domein is aangevochten waardoor de transformatie binnen het sociaal domein niet of maar gedeeltelijk wordt gerealiseerd. Hierdoor kunnen doelstellingen mogelijk niet of niet helemaal gerealiseerd worden.
- Er is geïnvesteerd in Agem, een verbonden partij. Wanneer de resultaten achterblijven, wordt het geïnvesteerde bedrag mogelijk niet of maar deels terugbetaald.
- Door schaarste op de arbeidsmarkt bestaat de kans dat er onvoldoende menskracht beschikbaar is bij gecertificeerde instellingen.
- Door de daling van de vergoeding voor PMD-afval komt de kostendekkendheid van onze afvalinzameling in gevaar.
- De brand in een zalencentrum in Achter Drempt brengt als risico met zich mee dat we niet alle gemaakte kosten (snelle asbestverwijdering) op de veroorzaker kunnen verhalen.
Deze nieuwe risico’s brengen zowel financiële als niet financiële risico’s met zich mee.
Vervallen financiële risico's
De volgende risico’s kwamen te vervallen:
- Doordat de verkoop van 'De Marke' niet doorging, verviel onze deelname in de coöperatieve vereniging.
- De Omgevingswet wordt naar verwachting ingevoerd per 1-1-2023. We hebben nu meer tijd en gaan gewoon door met onze voorbereidingen om op tijd klaar te zijn. Financieel leidt het niet tot extra kosten zodat de 2 risico’s rondom uitstel of temporisering van de Omgevingswet vervallen.
- Wij houden bij de 1e begrotingswijziging 2022 rekening met een korting wegens herijking van het gemeentefonds van € 430.000. Het risico rondom de herijking van het gemeentefonds is daardoor vervallen.
- Er is een nieuw contract afgesloten voor de verwerking van afval. Contractafsluiting vormt op dit moment dus geen risico meer voor de kostendekkendheid van onze afvalinzameling.
Coronarisico’s
In hoofdstuk 1 gingen we dieper in op corona en de coronarisico's. We hebben de coronarisico’s bij het uitbreken van het virus vanaf begin 2020 direct geïnventariseerd en zo goed als mogelijk beheerst. Op dit moment zijn dat er nog 26.
In de jaren 2020 en 2021 hebben we de scenario’s van het CPB gevolgd en in ons risicomanagementsysteem opgenomen. In de Macro Economische Verkenning (MEV) van september 2021 werd weer gesproken van een corona onzekerheid. Dat maakt dat we op dit moment naast onze basisvooruitzichten het negatieve scenario van het CPB voor corona handhaven.
Niet financiële risico's
Naast onze financiële risico’s zien we ook risico’s op het gebied van fraude, veiligheid, gezondheid en juridische aansprakelijkheid. Die risico’s kunnen het realiseren van onze doelstellingen in gevaar brengen. En ook slecht zijn voor ons imago en verlies in vertrouwen veroorzaken. Van de actuele risico's zijn er negen met alleen een niet financiële (lees imago) impact.
Hieronder volgen de belangrijkste niet financiële risico’s waarbij imagogevolgen op landelijk niveau kunnen optreden.
Risico-oorzaak (Als gevolg van...) | Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat...) | Risicogevolg (met als gevolg dat...) | Imago klasse |
|---|---|---|---|
Technisch - Gehackt worden, fysiek toegang tot het systeem verschaffen (inbraak op systeem), gijzelsoftware plaatsen (losgeld eis). | Er doet zich een beveiligingslek voor waar misbruik van gemaakt wordt. | Financieel - Er extra kosten worden gemaakt; Niet financieel - Een beveiligingslek brengt doorgaans imagoschade met zich mee op landelijk niveau. | 5 |
Extern - Herijking Gemeentefonds. | Lagere inkomsten uit gemeentefonds dan geraamd. Herijking gemeentefonds vindt nu op zijn vroegst in 2023 plaats. | Financieel - Financiële tekorten, bijstelling van de begroting waardoor er kans bestaat dat activiteiten worden geschrapt en dat de doelstellingen niet worden gehaald; Niet financieel - Het niet halen van doelstellingen kan leiden tot landelijke reputatieschade. | 5 |
Extern - Verontreining met o.a. kwik door de productie van Crystal Meth. | Milieuschade wordt veroorzaakt en de volksgezondheid in het geding komt. | Financieel - Budgetoverschrijding. De kosten van opruiming mogelijk niet op de veroorzaker, huurder en/of eigenaar kunnen verhalen; Niet financieel - Kans op landelijke aandacht in de pers. | 5 |
Technisch - Onbedoeld verstrekken van privacygegevens | Er door ten onrechte verstrekte privacygegevens datalekken kunnen ontstaan. | Financieel - Er claims kunnen worden ingediend of boetes volgen die leiden tot financiële schade; Niet financieel - Het openbaar worden van datalekken zijn schadelijk voor het imago van de organisatie op landelijk niveau. | 5 |
Openbaring van risico's
In 2021 heeft zich een aantal risico's geopenbaard welke we ook in beeld hadden binnen ons risicomanagement. De belangrijkste beschrijven we hieronder:
- Met het uitbreken van de pandemie, nam de vraag naar (acute) zorg toe. Het gaat hierbij om bijvoorbeeld om toename van jeugdzorg (o.a. escalatie), ondersteuning bij eenzaamheid, depressie en echtscheidingen en meer meldingen 'Veilig Thuis'.
- Aanvechting inkoopbeleid voor de zorg.
- Door het uitbreken van de pandemie, zijn prioriteiten bijgesteld door verschillende partijen die werkzaam zijn binnen het sociaal domein.
- Ondanks de afname van de overlast van de eikenprocessierups heeft er voor de bestrijding van deze rups een budgetverhoging plaatsgevonden.